Wat is natuurlijk spelen?
Onder natuurlijk spelen verstaan we alle vormen van spelen die kinderen in contact brengen met de natuurlijke omgeving. Denk hierbij aan speelbosjes, bloemrijke speelweides, zwerfkeien, stapstenen, spelen met zand, water, takken, boomstammen, robuuste eiken of acaciahouten speeltoestellen, kruip-door-sluip-doorpaadjes, hoogteverschillen, waterstroompjes die je zelf kan opwekken via een waterpomp, enzovoort.
Waarom natuurlijk spelen?
Kinderen spelen steeds minder buiten. Dit is voor kinderen geen gezonde ontwikkeling. Uit GGD-onderzoek blijkt dat het gemiddelde kind minder zelfstandig, psychisch kwetsbaarder, blessuregevoeliger en dikker is dan een paar decennia geleden.
Ook hebben meer kinderen natuurangst (beestjes, modder) en lopen en fietsen ze in hun eentje minder (ver) naar school. Het is dus belangrijk om de speelmogelijkheden van kinderen te verrijken. Natuurlijk spelen in een groene omgeving biedt unieke pluspunten voor de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van kinderen.
- Natuur daagt uit tot bewegen. Dit is goed voor de lichamelijke en motorische ontwikkeling. Natuur verandert, waardoor het niet snel verveeld.
- Natuur heeft schoonheid en dat stimuleert de creativiteit, verwondering en verbeeldingskracht.
- Natuur daagt uit om te onderzoeken en te ontdekken.
- Natuur kun je gebruiken als grondstof. Bijvoorbeeld als creatief bouwmiddel (hout, takken, aarde, zand) en als voedsel (eetbare planten, groentetuin)
- Natuur houdt ook een paar risico’s in (bijvoorbeeld beestjes, onweer, giftige planten). Kinderen leren door basale natuurervaringen en hulp van volwassenen spelenderwijs hoe ze met die risico’s om kunnen gaan.
- In de natuur zijn of het zien ervan helpt om te ontladen. Het helpt mensen geestelijk op te frissen, weer emotioneel in evenwicht komen. Om zich daarna beter te kunnen concentreren en het ook beter te doen op school. Contact met natuur stimuleert een gevoel van verbondenheid met jezelf en het leven om ons heen.
- Natuurervaringen helpen om om te leren gaan met factoren die we niet zelf in de hand hebben, om geduld en doorzettingsvermogen op te brengen. Natuur is immers nooit hetzelfde, het verandert voortdurend, volgens haar eigen ritme.
Natuurlijk spelen, biodiversiteit en duurzaamheid
Natuur op speelplekken en in de groene verbindingsroutes van het speelnetwerk heeft voordelen. De biodiversiteit in Culemborg vergroot zich en de hittestress in de stad neemt af. Met natuurlijke onderdelen is de speelomgeving leuker en gevarieerder voor kinderen. En het is een interessante plek voor vogels, insecten en kleine zoogdieren.
Vanuit het thema Natuurlijk spelen en vanuit milieuoverwegingen kiest de gemeente Culemborg zoveel mogelijk voor natuurlijke, duurzame, hernieuwbare materialen die het milieu niet belasten.
Een natuurlijke, hernieuwbare en duurzame speelondergrond
In het verleden had Culemborg aardig wat speelondergronden van zand. De laatste tientallen jaren zijn veel van die zandondergronden verdwenen en vervangen door rubber. Op zich is een speelondergrond van rubber een prima ondergrond. Hoewel relatief duur in de aanschaf, is het veilig en onderhoudsvriendelijk. Maar rubberen ondergronden zijn niet eeuwig levend, duurzaam of hernieuwbaar en hebben geen natuurlijke sfeer die past bij natuurlijk spelen. Dus bij het beleid van nu past deze ondergrond minder goed.
Daarom is besloten om bij vervanging van speelondergronden en vernieuwen van speelplekken voor een natuurlijke, hernieuwbare en duurzame speelondergrond te kiezen.
- Bij een speeltoestel met een valhoogte gelijk of lager dan 1,50m is dat meestal gras
- Bij een speeltoestel met een valhoogte groter dan 1,50 is dat meestal zand.
De meerwaarde van zand
Spelen met zand biedt een belangrijk pluspunt voor kinderen. Spelen met zand verrijkt de ontwikkeling van kinderen, omdat het een heel flexibel materiaal is. Het brengt hen in contact met de natuur. Ze maken grote en kleine bewegingen als ze ermee werken. Hun fantasie kan voluit stromen. Zand op een speelplek is dus een verrijking van de speelmogelijkheden.
Een speelondergrond van zand
Bij een speelondergrond van zand wordt niet zo maar een soort zand gebruikt. Het is speciaal zand dat hiervoor is gecertificeerd. In een laagdikte die zorgt voor voldoende valdemping.
Zand vervuilt in de loop van de jaren door afgevallen blad, zwerfvuil en honden- en kattenpoep. Katten en honden die niet regelmatig ontwormd worden, kunnen via hun poep wormeneitjes verspreiden. Dit kan ook in de speelondergrond komen.
Uit onderzoek van de Voedsel- en Warenautoriteit uit 2002 blijkt dat het besmettingsrisico op een wormeninfectie bij kinderen niet heel hoog is bij contact met zand of aarde. Door gericht onderhoud zorgt de gemeente dat het risico ook laag blijft. We vullen het zand regelmatig aan en stomen en zeven het zand regelmatig. Natuurlijk blijft het altijd belangrijk om kinderen hygiënische regels aan te leren. Zoals handen wassen na het buiten spelen en voor het eten.
Dit alles staat ook in het speelruimtebeleidsplan.